Bu rehberde, "Smoky"nin aslında bir renk tonu, "Tekir"in ise bir desen (patern) olduğunu ve ikisinin de herhangi bir kedi cinsi ile doğrudan bağlantılı olmadığını açıklıyoruz. Örneğin, bir İran kedisi smoky renkte olabilir, bir British Shorthair ise tekir deseninde. Hatta bir kedi, hem smoky renginde hem de tekir deseninde olabilir.
Amacımız, bir kediyi seçerken veya tanımlarken görünümün (renk/desen) arkasındaki genetik ve yapısal gerçekleri anlamanıza yardımcı olmak. Böylece, "Tekir bir kedi sahiplendim" dediğinizde aslında bir cins değil, bir desen sahiplendiğinizi bilecek; "Smoky kedim var" dediğinizde ise onun nadir bir cins değil, özel bir renk varyasyonuna sahip olduğunu anlayacaksınız. Bu bilgi, kedinizi daha iyi tanımanın ve doğru şekilde tanıtmanın ilk adımıdır.
Smoky (Türkçe'de duman rengi olarak da bilinir), kedilerde görülen özel bir renk pigmentasyonudur ve tek bir ırka özgü olmayıp birçok ırkta ortaya çıkabilen genetik bir varyasyondur. Bu renk, her bir tüyün dip kısmının açık (neredeyse beyaz) renkte, uç kısmının ise koyu (siyah, mavi, çikolata vb.) renkte olmasıyla karakterizedir. Bu kontrast, özellikle kedi hareket ettiğinde "dumanlı" veya "gölgeli" bir görünüm yaratır, adını da buradan alır.
Genetik olarak, smoky rengi, dominant "Inhibitör" (I) geninin homozigot (II) veya heterozigot (Ii) olarak bulunmasıyla ortaya çıkar. Bu gen, tüydeki pigment granüllerinin dağılımını değiştirerek, pigmentin tüy şaftının yalnızca belirli bir bölümünde yoğunlaşmasına neden olur. Sonuç olarak, tüyün dibi pigmentten yoksun (açık) kalırken, uç kısmı tamamen pigmentli (koyu) olur. Smoky etkisinin yoğunluğu, genin yanı sıra diğer modifiye edici genler ve "agouti" geninin durumuna göre de değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, smoky rengi kendi içinde farklı ton ve kontrast derecelerine sahip olabilir.
Tekir, kedilerde en yaygın görülen ve belirli bir deseni ifade eden bir kürk paterni olup, tek bir ırka özgü değildir. Bu desen, karakteristik çizgiler (mackerel), sarmal desenler (classic), benekler (spotted) veya kırçıllı (ticked) görünümlerle kendini gösterir. Tekir deseninin en ayırt edici özelliği, genellikle alında "M" harfini andıran bir işaretin bulunmasıdır. Gözlerin etrafında eyeliner benzeri çizgiler ve bacaklarda yüzük şeklinde halkalar da tipik özelliklerindendir.
Genetik açıdan, tekir deseni "Agouti (A)" geni tarafından kontrol edilir. Bu dominant gen, her bir tüyde açık ve koyu bantlar oluşmasını sağlar ve bu da desenin ortaya çıkmasına neden olur. Tekir deseninin çeşitli formları (çizgili, sarmal, benekli) ise "Tabby (T)" lokusundaki farklı allellerle belirlenir. Kırçıllı (ticked) desen ise "Agouti" geninin yanı sıra "Ticked (Ta)" geninin etkisiyle oluşur; bu durumda her tüyde bantlar bulunur ancak belirgin bir desen oluşmaz. Tekir deseni, diğer renk ve desen genleriyle (siyah, kırmızı, duman, vb.) etkileşime girerek çok çeşitli görünümler oluşturabilir. Bu nedenle, "tekir" bir renk değil, geniş bir desen kategorisidir ve hemen hemen tüm kedi popülasyonlarında görülebilir.
Smoky (duman) rengi, temel kedi renkleri üzerinde gelişen bir çeşitleme olduğu için bir dizi farklı ton ve görünümde ortaya çıkabilir. Bu renk çeşitliliği, tüy uçlarındaki yoğun pigment rengine göre sınıflandırılır. En yaygın smoky çeşitleri arasında siyah duman (black smoke), mavi duman (blue smoke), çikolata duman (chocolate smoke) ve leylak duman (lilac smoke) bulunur. Bunların yanı sıra kırmızı (krem) tabanlı kırmızı duman (red smoke) ve krem duman (cream smoke) varyasyonları da görülebilir.
Görünüm özelliği olarak, smoky kediler hareketsiz durduklarında tek renkmiş gibi görünebilirler. Ancak hareket ettiklerinde veya tüyleri ayrıldığında, tüy diplerindeki açık renk (genellikle gümüş-beyazımsı) belirginleşir ve kontrastlı bir "duman etkisi" yaratır. Bu etki, özellikle yaka, göğüs ve bacak içlerinde daha belirgindir. Göz renkleri genellikle altın, bakır veya yeşil tonlarında olur ve yoğun pigmentasyonla kontrast oluşturur. Smoky rengin yoğunluğu, inhibitör genin yanı sıra modifiye edici genlerin etkisine bağlı olarak "ağır duman" (heavy smoke) veya "hafif duman" (light smoke) şeklinde değişkenlik gösterebilir. Bu renk çeşitliliği, smoky kedilere son derece etkileyici ve dinamik bir görünüm kazandırır.
Tekir kedi ve smoky kedi, birbirinden tamamen farklı iki kürk özelliğini ifade eder. Tekir, bir desen (patern) kategorisidir ve çizgili, benekli, sarmal veya kırçıllı gibi belirgin şekilleri içerir. Bu desen, her tüyde açık-koyu bantlanma ile oluşur ve genellikle alındaki "M" işareti gibi karakteristik işaretler taşır. Smoky ise bir renk pigmentasyonu çeşididir; tek bir tüyün dibi açık (neredeyse beyaz), ucu ise koyu renktedir, bu da duman efekti yaratır. Smoky kediler hareketsizken düz renkli görünebilir, hareket halindeyse duman etkisi belirginleşir.
Genetik açıdan, tekir deseni Agouti (A) geni ve Tabby (T) lokusu tarafından kontrol edilirken, smoky rengi Inhibitör (I) geninin dominant formuna bağlıdır. Bir kedi hem tekir desenine hem de smoky renk pigmentasyonuna aynı anda sahip olabilir; bu durumda "smoky tekir" olarak adlandırılır. Örneğin, bir kedide belirgin tekir çizgileri bulunabilir ve aynı zamanda her bir çizgili tüyün dibi açık, ucu koyu olabilir. Temel fark şudur: tekir bir şekil/desen meselesiyken, smoky bir renk tonu ve pigment dağılımı meselesidir. Bu nedenle, "tekir" geniş bir desen grubunu, "smoky" ise özel bir renk varyasyonunu tanımlar.
Hem smoky hem de tekir kediler, kendine özgü fiziksel özellikleri ve genetik yapılarıyla öne çıkar, ancak bu iki kategori birbirini dışlayan seçenekler değildir. Sahiplenme kararınızı yalnızca görünüme dayandırmak yerine, karakter, bakım ihtiyaçları ve yaşam tarzınızla uyumu göz önünde bulundurmanız önemlidir. Aşağıdaki tablo sizler için faydalı olabilir:
| Özellik | Smoky Kedi | Tekir Kedi |
| Desen | Özel bir renk pigmentasyonu. Her tüyün dibi açık, ucu koyu renktir. | Yaygın bir desen (patern). Çizgili, benekli, sarmal veya kırçıllı olabilir. |
| Genetik Köken | Inhibitör (I) geni (dominant) tarafından kontrol edilir. | Agouti (A) geni ve Tabby (T) lokusu tarafından kontrol edilir. |
| Yaygınlık | Daha nadirdir, genellikle belirli ırklarla ilişkilendirilir. | Son derece yaygındır, hemen hemen tüm ırklarda ve sokak kedilerinde görülür. |
| Görünüm | Hareketsizken düz, hareket halinde "dumanlı" bir etki. | Her durumda belirgin çizgi, benek veya desenler görülür. |
| Irk İlişkisi | Birçok safkan ırkta (İran, Norveç Orman Kedisi vb.) standart bir renktir. | Herhangi bir ırkla güçlü bir bağı yoktur; evrensel bir desendir. |
