Kedi davranışları ve bakımı hakkında toplumda yerleşmiş pek çok inanış bulunmaktadır. Ne var ki bu geleneksel görüşlerin önemli bir kısmı bilimsel verilerle örtüşmemekte ve kedilerin gerçek ihtiyaçlarının yanlış anlaşılmasına yol açmaktadır. "Kedilerin süt içmesi gerekir", "siyah kedilerin uğursuzluk getirdiği" veya "kedilerin her koşulda dört ayak üstüne düştüğü" gibi yaygın kabuller, aslında kedilerin fizyolojisi ve davranış bilimi açısından incelendiğinde geçerliliğini yitirmektedir. Bu yazı dizisinde, kediler hakkında doğru sanılan 10 temel yanlışı bilimsel kaynaklar ve uzman görüşleri ışığında irdeleyeceğiz. Amacımız, kedi sahiplerinin bu sevimli dostlarımızı daha iyi anlamalarına ve onlara daha sağlıklı bir yaşam sunmalarına katkıda bulunmaktır.
Kedilerin yedi canlı olduğu düşüncesi, ne yazık ki ciddi kazaların ve önlenebilir tehlikelerin göz ardı edilmesine yol açabilen yaygın bir efsanedir. Bu inanış, kedilerin sahip olduğu çeviklik ve düşme anında gösterdikleri reflekslerin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. Gerçekte ise kediler de tüm canlılar gibi tek bir yaşama sahiptir ve yüksekten düşme, travma ya da kazalar karşısında ciddi şekilde yaralanabilir, hatta hayatlarını kaybedebilirler. Özellikle yüksek katlı binalarda yaşayan kedi sahiplerinin pencere ve balkon güvenlik önlemlerini maksimum düzeyde tutmaları büyük önem taşımaktadır. Kedilerin fiziksel yeteneklerinin sınırları olduğu bilinciyle hareket etmek ve onları potansiyel tehlikelerden korumak, sorumlu bir kedi sahibi olmanın temel gerekliliklerindendir.
Kedilerin süt içmesi gerektiği düşüncesi, popüler kültürde sıklıkla işlenen ancak veteriner hekimlik açısından doğru olmayan bir bilgidir. Yetişkin kedilerin büyük çoğunluğu, sütte bulunan laktozu sindirebilmek için gerekli olan laktaz enziminden yoksundur. Bu durum, süt tüketimi sonrasında sindirim problemlerine; ishal, kusma ve karın ağrısı gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Özellikle yavru kediler için anne sütü dışındaki inek veya keçi sütü, ciddi beslenme yetersizliklerine neden olabilmektedir. Kedilerin sıvı ihtiyacını karşılamak için en güvenli ve sağlıklı seçenek, her zaman temiz ve taze sudur. Süt vermek konusunda ısrarcı olmak yerine, kedilerin özel besin ihtiyaçlarına uygun, veteriner hekim onaylı mamaları tercih etmek en doğru yaklaşım olacaktır.
Kedilerin karanlıkta tam olarak görebildiği inanışı, gerçekte onların görme yeteneklerinin yanlış anlaşılmasından kaynaklanır. Kediler insanlara kıyasla ışığa karşı çok daha hassastır ve retinalarında bulunan "tapetum lucidum" adlı yapı sayesinde az ışıklı ortamlarda insanlardan 6-8 kat daha iyi görüş kapasitesine sahiptir. Ancak bu durum, mutlak karanlıkta görebildikleri anlamına gelmez. Tamamen ışıksız bir ortamda kediler de tıpkı insanlar gibi görme yetisini kaybeder. Onlar aslında karanlıkta değil, "alacakaranlık" koşullarında etkili bir görüşe sahiptir. Kedilerin bu olağanüstü görme yeteneği, avlanma içgüdülerinin doğal bir sonucu olarak gelişmiştir, fakat bu yeteneklerinin sınırları olduğu unutulmamalıdır.
Siyah kedilerin uğursuzluk getirdiği inancı, tarihsel batıl inançların hayvanlar dünyasına yansımasından ibarettir. Orta Çağ'dan günümüze ulaşan bu yanlış düşünce, özellikle bazı kültürlerde siyah kedilerin şeytanla veya büyücülükle özdeşleştirilmesine dayanır. Oysa gerçekte kedi renklerinin insanların kaderiyle hiçbir bilimsel veya mantıksal bağlantısı bulunmamaktadır. Tam aksine, Japon kültürü gibi bazı toplumlarda siyah kedilerin iyi şans ve bereket getirdiğine inanılır. Günümüzde bu asılsız inanç, ne yazık ki siyah kedilerin sahiplenilme oranlarının düşük olmasına ve barınaklarda daha uzun süre kalmalarına neden olmaktadır. Oysa bir kedinin rengi, onun kişiliği, sevecenliği veya sadakati hakkında hiçbir ipucu vermez. Kedilerin renkleri genetik bir özellik olup, tüy renginin davranışlar veya kaderle ilişkisi bulunmamaktadır.
Kedilerin yalnız yaşamayı seven hayvanlar olduğu düşüncesi, onların bağımsız doğasının yanlış yorumlanmasından kaynaklanır. Gerçekte kediler sosyal ilişkiler kurabilen ve bağlanma geliştirebilen canlılardır. Özellikle insanlarla ve kendi türleriyle derin bağlar kurabilir, düzenli etkileşim ve ilgiye ihtiyaç duyarlar. Ev ortamında yaşayan kediler, sahiplerinin günlük rutinlerine adapte olur ve onlarla zaman geçirmekten mutluluk duyarlar. Yalnız bırakıldıklarında ise sıkılabilir, stres yaşayabilir ve hatta depresyon belirtileri gösterebilirler. Doğru sosyalleşme ve ilgiyle yetiştirilen bir kedi, aile yaşamına mükemmel uyum sağlayabilir. Bu nedenle kedilerin yalnız yaşamayı tercih ettiği fikri yerine, onların da sosyal ihtiyaçları olduğunu anlamak ve buna göre bir yaşam düzeni oluşturmak gereklidir.
Kuru mama ile beslemenin kedilerin diş sağlığını koruduğu veya dişleri temizlediği inanışı maalesef yanıltıcıdır. Kuru mamaların kırılırken mekanik bir temizlik etkisi yarattığı düşünülse de, bu etki oldukça sınırlı ve yüzeyseldir. Kediler kuru mamaları genellikle bütün veya birkaç parça halinde yutma eğilimindedir, bu da diş yüzeylerinde plak birikimini önlemede yetersiz kalır. Aksine, bazı kuru mamaların karbonhidrat içeriği diş sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Kedilerde diş sağlığını korumanın en etkili yolu; düzenli diş fırçalama, veteriner hekim kontrolünde dental oyuncakların kullanımı ve gerekli görüldüğünde profesyonel diş temizliğidir. Diş sağlığı için özel formüle edilmiş mamalar ise ancak veteriner hekim önerisiyle kullanılmalıdır. Unutulmamalıdır ki kedilerde diş ve diş eti problemleri, ciddi sistemik sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.
Kedilerin her zaman dört ayak üzerine düştüğü inanışı, bu hayvanların sahip olduğu "düzeltme refleksinin" abartılı bir şekilde yorumlanmasından kaynaklanır. Gerçekte kediler, havada vücut pozisyonlarını hızla değiştirebilme yeteneğine sahip olsalar da, bu durum her koşulda güvenli bir iniş yapacakları anlamına gelmez. Özellikle düşüş mesafesinin kısa olduğu durumlarda veya ani bir şekilde düştüklerinde, kediler kendilerini toparlamaya vakit bulamayabilir. Ayrıca, yüksekten düşmelerde kemik kırıkları, iç kanama gibi ciddi yaralanmalar söz konusu olabilir. Bu nedenle, kedilerin dört ayak üstüne düşebilme yeteneği onları düşme riskinden tamamen korumaz. Kedi sahiplerinin pencere ve balkon güvenliğini sağlaması, olası kazaların önlenmesi açısından hayati önem taşır.
Hamilelik döneminde kedi beslemenin tehlikeli olduğu inanışı, toksoplazma enfeksiyonu konusundaki eksik bilgilenmeden kaynaklanmaktadır. Gerçekte, kedilerden toksoplazma bulaşması belirli koşullarla sınırlıdır ve basit önlemlerle risk büyük ölçüde azaltılabilir. Toksoplazma, kedinin dışkısıyla temas sonucu bulaşabilen bir parazittir, ancak bu parazitin bulaşıcı hale gelmesi için dış ortamda 24-48 saat geçirmesi gerekmektedir.
Hamilelik sürecinde alınabilecek önlemler şunlardır:
Ancak her hamilelik süreci de her birey de farklıdır bu sebeple aynı olaylara farklı reaksiyonlar geliştirebilir. Bu sebeple hamilelik sürecinde kedi ile ilgili ilişki kurma biçiminizi doktorunuzla paylaşmayı ve bu süreci birlikte yürütmeyi ihmâl etmeyiniz.
Kedilerin balıkla beslenmesi gerektiği düşüncesi, popüler kültürde sıklıkla işlenen ancak kedilerin beslenme fizyolojisi açısından kısmen yanıltıcı olan bir bilgidir. Kediler etobur hayvanlar olmakla birlikte, balık tek başına dengeli bir beslenme için yeterli değildir. Tamamen balıkla beslenen kedilerde tiamin (B1 vitamini) eksikliği gelişebilir, aşırı yağ alımına bağlı sindirim problemleri ortaya çıkabilir ve bazı balık türlerindeki yüksek cıva oranı zamanla vücutta birikebilir. Ayrıca çiğ balık tüketimi, parazit ve bakteri bulaşma riski taşır. Kediler için en sağlıklı beslenme şekli, veteriner hekim onaylı, yaşa ve ihtiyaca uygun formüle edilmiş kedi mamalarıdır. Balık, kediler için ancak ara sıra ve pişirilmiş olarak verildiğinde uygun bir ödül maması olarak değerlendirilmelidir.
Kedilerin eğitilemeyeceği ve sosyalleşemeyeceği düşüncesi, bu hayvanların doğasına ilişkin en yaygın yanılgılardan biridir. Gerçekte kediler, zekâları ve öğrenme kapasiteleri sayesinde çeşitli komutları, davranışları ve hatta numaraları öğrenebilirler. Pozitif pekiştirme yöntemi (ödül mamaları, sevgi veya oyun ile) kullanıldığında, kedilere "otur", "gel" veya "bekle" gibi temel komutlar rahatlıkla öğretilebilir. Ayrıca, tuvalet eğitimi, tırmalama tahtası kullanımı ve tasma ile gezmeye alıştırma gibi davranışlar da kedilerde başarıyla şekillendirilebilir.
Sosyalleşme konusunda ise kediler, erken yaştan itibaren farklı insanlara, hayvanlara ve çevrelere maruz bırakıldığında son derece uyumlu ve dışa dönük bir karakter sergileyebilir. Doğru yaklaşımla yetiştirilen bir kedi, aile üyeleriyle güçlü bağlar kurabilir, evdeki diğer petslerle iyi anlaşabilir ve yeni durumlara kolayca uyum sağlayabilir. Bu nedenle, kedilerin eğitilemez veya sosyalleşemez olduğu fikri yerine, onların öğrenme kapasitelerine ve sosyal ihtiyaçlarına değer veren bir yaklaşım benimsemek gereklidir.
