Kedinizin sağlıklı ve uzun bir ömür geçirmesi için aşılama, en önemli koruyucu veteriner hekimlik uygulamalarından biridir. Doğru zamanda ve doğru aşıların yapılması, kedinizi ölümcül olabilen hastalıklardan korurken, aynı zamanda toplum sağlığına da katkıda bulunur.
Bu blog yazısında, yavru ve yetişkin kediler için ideal aşı takvimini, zorunlu ve önerilen aşıların detaylarını, aşı sonrası bakım önerilerini ve sık sorulan soruların yanıtlarını bulacaksınız. Kedinizin yaşam tarzına (iç mekan/dış mekan) ve yaşına uygun bir aşı programı oluşturmanıza yardımcı olacak bu bilgiler sayesinde, patili dostunuzun bağışıklığını güçlendirebilir ve onu olası risklerden koruyabilirsiniz.
Yavru kedilerin bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve bulaşıcı hastalıklara karşı korunması için aşı takvimine uygun şekilde hareket edilmesi gerekir. Yavru bir kedi doğduktan sonra annesinin sütünden aldığı maternal antikorlar sayesinde belirli bir süre hastalıklara karşı korunur. Ancak bu antikorların etkisi zamanla azalır ve yerini aşıların sağladığı bağışıklık alır. Yavru kedilerde aşı takvimi, kedinin genel sağlık durumu, yaşadığı çevre ve maruz kalabileceği risk faktörleri göz önünde bulundurularak veteriner hekim tarafından belirlenmelidir. Aşılar, kedinizi ölümcül olabilen hastalıklardan korumanın yanı sıra, toplum sağlığı açısından da büyük önem taşır.
Yavru kedilerde aşılama süreci genellikle 6-8 haftalıkken başlar. Bu dönemde maternal antikorların seviyesi düşmeye başladığı için kedinin kendi bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla ilk aşılar uygulanır. Bu dönemde yapılan aşılar arasında karma aşı (FVRCP) ilk dozu yer alır. Karma aşı, kedinizi Feline Viral Rhinotracheitis, Calicivirus ve Panleukopenia (Gençlik Hastalığı) gibi ciddi solunum yolu ve sistemik hastalıklara karşı korur. Ayrıca, kedinin yaşam koşullarına bağlı olarak Feline Lösemi (FeLV) aşısı da bu dönemde başlatılabilir. İlk aşıların yapılması, kedinizin bağışıklık sisteminin temellerini atması açısından kritik öneme sahiptir.
Yavru kedilerin aşı takviminde 10-12. haftalar, temel aşıların tamamlandığı önemli bir dönemdir. Bu süreçte, 6-8 haftalıkken başlanan karma aşının (FVRCP) ikinci dozu uygulanır. İkinci doz, bağışıklık yanıtını güçlendirmek ve koruma süresini uzatmak amacıyla gereklidir. Ayrıca, Feline Lösemi (FeLV) aşısının ikinci dozu da bu dönemde yapılabilir. FeLV aşısı, özellikle dışarı çıkma potansiyeli olan veya birden fazla kedinin bulunduğu ortamlarda yaşayan kediler için önerilir. Bu dönemdeki aşılar, kedinizin bağışıklık sisteminin olgunlaşmasına katkıda bulunarak, onu yaygın ve tehlikeli hastalıklara karşı daha dirençli hale getirir.
14-16 haftalık dönem, yavru kedilerin aşı takviminde rapel (pekiştirme) aşılarının ve kuduz aşısının yapıldığı son aşamadır. Bu dönemde, karma aşı (FVRCP) ve Feline Lösemi (FeLV) aşılarının son dozları uygulanır. Rapel aşıları, daha önce yapılan aşıların sağladığı bağışıklığın güçlendirilmesi ve kalıcı hale getirilmesi için gereklidir. Ayrıca, kuduz aşısı da ilk kez bu dönemde yapılır. Kuduz aşısı, hem kedinizin sağlığını korumak hem de yasal zorunlulukları yerine getirmek açısından önem taşır. Bu aşamadan sonra, kedinizin yetişkinlik döneminde düzenli aralıklarla rapel aşıları yapılmaya devam edilir.
Yetişkin kedilerde aşı programı, yavruluk döneminde oluşturulan bağışıklığın sürdürülmesi ve kedinin yaşamı boyunca karşılaşabileceği hastalık risklerine karşı korunması için büyük önem taşır. Yetişkin bir kedi için aşı takvimi, kedinin yaşı, genel sağlık durumu, yaşam tarzı (iç mekan/dış mekan) ve bölgesel risk faktörleri dikkate alınarak veteriner hekim tarafından kişiselleştirilmelidir. Düzenli aşı uygulamaları, kedinizi ölümcül hastalıklardan korumanın yanı sıra, bağışıklık sisteminin de güçlü kalmasını sağlar. Yetişkin kedilerde aşılar genellikle yıllık veya üç yılda bir olmak üzere iki kategoride uygulanır.
Yetişkin kedilerde her yıl düzenli olarak tekrarlanması gereken aşılar bulunmaktadır. Bu aşılar arasında en yaygın olanı, "karma aşı" olarak bilinen FVRCP aşısıdır. FVRCP aşısı, kedinizi Feline Viral Rhinotracheitis (FVR), Calicivirus (C) ve Panleukopenia (P) gibi ciddi ve bulaşıcı hastalıklara karşı korur. Ayrıca, kedinizin yaşam tarzına bağlı olarak Feline Lösemi Virüsü (FeLV) aşısı da yıllık olarak uygulanabilir. FeLV aşısı, özellikle dışarı çıkma alışkanlığı olan veya birden fazla kedinin bulunduğu ortamlarda yaşayan kediler için önerilir. Yıllık aşılar, kedinizin bağışıklık sisteminin sürekli olarak güçlü kalmasını sağlar ve olası salgın risklerine karşı koruyucu bir kalkan oluşturur.
Yetişkin kedilerde üç yılda bir tekrarlanan aşılar, kedinin uzun süreli bağışıklık kazanmasını sağlayan aşılardır. Bu kategorideki en önemli aşı, kuduz aşısıdır. Kuduz aşısı, hem kedinizin sağlığını korumak hem de yasal gereklilikleri yerine getirmek açısından büyük önem taşır. Ülkemizde kuduz aşısı yasal olarak zorunludur ve üç yılda bir rapel dozunun yapılması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, bazı karma aşı türleri de (FVRCP) üç yıllık periyotlarla uygulanabilir. Ancak bu durum, kedinizin sağlık durumu ve veteriner hekiminizin önerileri doğrultusunda değişiklik gösterebilir. Üç yılda bir yapılan aşılar, kedinizin koruma düzeyini optimize ederken, gereksiz aşı yükünün de önüne geçer.
Kedilerde temel aşıların yanı sıra, kedinin yaşam tarzı ve çevresel faktörlere bağlı olarak önerilen ek aşılar bulunmaktadır. Bu aşılar arasında en yaygın olanları; FeLV (Feline Lösemi Virüsü) aşısı (dışarı çıkan veya başka kedilerle temas eden kediler için önerilir, iki doz halinde uygulanır ve yıllık rapel gerektirir), FIP (Feline Enfeksiyöz Peritonit) aşısı (özellikle barınak gibi kalabalık ortamlardaki kediler için tavsiye edilir, burun spreyi formunda uygulanır), Bordetella Bronchiseptica aşısı (solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar ve toplu yaşam alanlarına giren kediler için önerilir) ve Chlamydia Felis aşısı (göz enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayıp çok kedili ortamlarda yaşayan kedilerde önerilir) yer almaktadır. Bu ek aşıların gerekliliği, kedinizin yaşam tarzı, yaşı ve genel sağlık durumu dikkate alınarak veteriner hekiminiz tarafından değerlendirilmelidir.
Kedi aşıları sonrasında hafif yan etkiler görülmesi normal kabul edilir. En yaygın belirtiler arasında aşı bölgesinde şişlik ve hassasiyet, hafif ateş, geçici iştahsızlık ve halsizlik yer alır. Bu semptomlar genellikle 24-48 saat içinde kendiliğinden geçer. Nadiren alerjik reaksiyonlar (yüz bölgesinde şişme, solunum güçlüğü, kusma) gibi ciddi durumlar gelişebilir. Aşı sonrası dönemde kedinizi yakından gözlemlemeli, bol su içmesini sağlamalı ve fiziksel aktivitesini sınırlandırmalısınız. Ateşin 48 saati aşkın sürmesi, şiddetli kusma veya solunum problemleri gibi durumlarda derhal veteriner hekiminize başvurmalısınız. Aşı bölgesinde iki haftadan uzun süren şişlikler veya sert kitleler oluşması durumunda da veteriner kontrolü gereklidir.
